به گزارش تجارت نفت به نقل از گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ترکیه به عنوان یکی از کشورهایی که منابع نفتی ناچیزی در اختیار دارد و همواره به عنوان نیازمند به واردات انرژی در بازار حضور دارد، به تازگی سراغ پاکستان رفته است. در شرایطی که شرکت‌های بزرگ بین‌المللی تمایلی برای اکتشاف نفت و گاز در پاکستان ندارند، ترکیه با این کشور وارد یک توافق اکتشافی جدید شد.
شواهد نشان می‌دهد که ترکیه برای توسعه روابط با پاکستان، اهداف و انگیزه‌های متعددی دارد. با این حال، هنوز هم مبادلات تجاری بین این دو کشور به رقم قابل توجهی نرسیده و در سال 2024 میلادی نهایتاً به 5 میلیارد دلار رسید.
توافق بر سر اکتشاف در 40 بلوک دریایی، خبری است که در رسانه‌های نزدیک به دولت اردوغان و حزب حاکم ترکیه، با آب و تاب از آن یاد شده است. اما اندیشکده‌ها و محافل برجسته بین المللی مرتبط با اکتشاف نفت و گاز بر این باورند که ترکیه در این معامله صاحب یک کارت طلایی نشده و نمی‌تواند سود کلانی به دست بیاورد.
با این حال، ترکیه علاقمند است که نام خود را به عنوان یک کنشگر فعال در بازار جهانی اکتشافات نفتی بر سر زبان‌ها بیاندازد.
آلپ ارسلان بایراکتار وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه درباره استراتژی آنکارا به منظور کشف میادین نفتی و گازی گفته است: «ما با هدف جستجوی نفت و گاز در تمامی مناطق ترکیه فعالیت می‌کنیم. هم اکنون تولید نفت در منطقه گابار در استان شرناخ ترکیه به 80 هزار بشکه در روز رسیده و در دریای سیاه، ذخیره‌های گاز طبیعی قابل توجهی کشف شده است. همچنین تولید گاز در میدان گازی ساکاریا به 8.5 میلیون متر مکعب رسیده است. ما در خارج از کشور هم به دنبال اکتشاف هستیم و فعالیت‌های اکتشافی در دریاهای سومالی و همچنین در لیبی، آفریقا، نیجر، خاورمیانه، عراق و آسیای مرکزی را ادامه می‌دهیم.».
کارشناسان سیاسی ترکیه بر این باورند که اردوغان و حزب عدالت و توسعه، با توجه به قیمت گزاف گاز طبیعی و برق در این کشور، مداوماً تلاش می‌کند تا با انجام تبلیغات وسیع در حوزه کشف منابع جدید انرژی، هواداران خود را به اصلاحات اقتصادی امیدوار کند و آنان را راضی نگه دارد.
ترافیک دیدار بین مقامات ترکیه و پاکستان
تلاش برای همکاری با پاکستان در حوزه انرژی، تنها یکی از اهداف تیم اردوغان در این کشور است. در سه ماه گذشته، حداقل 7 دیدار بین مقامات عالیرتبه آنکارا و اسلام آباد صورت گرفته است.
رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه در بهمن ماه سال گذشته در اسلام آباد با شهباز شریف نخست وزیر و آصف علی زرداری رییس جمهور پاکستان دیدار کرد.
چند روز بعد از آن، عبدالقادر اورال اوغلو وزیر حمل‌ونقل و زیرساخت ترکیه برای بررسی امکان همکاری در پروژه‌های ریلی به پاکستان رفت.
اندکی بعد، در حاشیه نشست فوق‌العاده شورای وزیران امور خارجه سازمان همکاری اسلامی در جده، محمد اسحاق‌دار معاون نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه پاکستان با هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه دیدار و رایزنی کرد.
وزیر تغییرات اقلیمی پاکستان نیز در دیدار با عرفان نذیر اوغلو سفیر ترکیه، وعده داد که راه را برای همکاری با پیمانکاران ترکیه هموار کند.
در آغاز بهار امسال، ابراهیم بسران هماهنگ‌کننده برنامه‌های سازمان همکاری و توسعه ترکیه (TIKA) در دیدار با وزیر ایالت سند از گسترش همکاری کشاورزی بین ترکیه و سند خبر داد و دو روز پیش هم هیئت 9 نفره ترکیه به ریاست آلپ ارسلان بایراکتار وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه، با محمد شهباز شریف نخست‌وزیر پاکستان در اسلام‌آباد دیدار کرد.
هدف اصلی از این سفر، حضور در نشست سرمایه‌گذاری معادن پاکستان بود. اما نخست وزیر پاکستان، پس از دیدار با هیات ترکیه اعلام کرد که توافق میان پاکستان و ترکیه برای اکتشاف نفت و گاز در مناطق فراساحلی، پیوندهای اقتصادی دو کشور را تقویت خواهد کرد.
وزیر انرژی ترکیه نیز اعلام کرد که آنکارا آماده است تجربیات موفق خود در زمینه اصلاحات انرژی و خصوصی‌سازی، به‌ویژه در بخش برق را در اختیار پاکستان قرار دهد.
در دیدار رسمی میان وزیر انرژی ترکیه و علی پرویز ملک وزیر نفت پاکستان، طرفین بر گسترش همکاری‌ها در حوزه اکتشاف و بهره‌برداری از منابع نفت و گاز و توسعه روابط انرژی‌محور توافق کردند.
سپس سندی با عنوان «توافق‌نامه ارائه پیشنهاد مشترک» میان شرکت ملی نفت ترکیه (TPAO) و سه شرکت بزرگ نفتی پاکستان شامل Mari Energies، OGDCL و همچنین PPL به امضا رسید.
بر اساس مفاد این تفاهم‌نامه، ترکیه در فرآیند مناقصه فعالیت‌های اکتشاف هیدروکربنی در 40 بلوک دریایی واقع در آب‌های سرزمینی پاکستان مشارکت می‌کند.
در بیانیه وزیر انرژی ترکیه آمده است: «این توافق، نه تنها موجب تعمیق شراکت راهبردی انرژی میان ترکیه و پاکستان خواهد شد، بلکه از منظر تأمین امنیت انرژی منطقه‌ای نیز یک نقطه عطف مهم است».
چرا پاکستان به باکو و آنکارا پناه برد؟
پاکستان پس از برخورد سرد کشورهای غربی و به ویژه توتال فرانسه، در یک سال گذشته تلاش کرده تا ترکیه و جمهوری آذربایجان را برای فعالیت اکتشافی در حوزه نفت و گاز ترغیب کند.
چندی پیش محمد شهباز شریف نخست‌وزیر پاکستان در دیدار با میکائیل جباروف وزیر اقتصاد آذربایجان و هیئت همراه، از او خواست تا زمینه را برای فعالیت کارشناسان، مهندسان و پیمانکاران آذربایجانی در بخش‌های معدن، اکتشاف نفت، انرژی‌های تجدیدپذیر، فناوری اطلاعات، توسعه زیرساختی پاکستان، هموار کند.
سوال اینجاست: چرا پاکستان در موقعیتی قرار گرفته که از سرمایه، دانش و تخصص شرکت‌های بزرگ بین‌المللی بهره نمی‌گیرد و تمایل دارد با آنکارا و باکو کار کند؟ پاسخ به این سوال، ریشه در برخی مسائل اقتصادی و امنیتی دارد که پرونده نفت و گاز پاکستان را برای شرکت‌های غول پیکر جهانی، به یک پرونده فاقد جذابیت تبدیل کرده است.
کمتر از یک سال است که در برخی محافل مرتبط با امنیت انرژی، این زمزمه پیچیده که دولت پاکستان پس از انجام یک تحقیقات محرمانه، موفق به کشف ذخایر عظیمی از نفت و گاز شده است.
پاکستانی‌ها در خصوص این خبر، دست به اظهارات اغراق‌آمیز زده و مدعی شدند که چهارمین ذخایر بزرگ نفت و گاز در سواحل این کشور است.
اگر چه محمد عارف عضو سابق سازمان تنظیم مقررات نفت و گاز پاکستان، درباره صحت این موضوع اطمینان کامل نداده بود، اما اظهار امیدواری کرده بود که پاکستان به واردات ال.ان.جی بی‌نیاز شود.
او گفته بود: فقط خود پروژه اکتشاف نیازمند بودجه 5 میلیارد دلاری است و احتمالاً استخراج ذخایر از یک مکان فراساحلی چهار تا پنج سال طول می‌کشد.
این سخنان در حالی منتشر شد که 4 سال قبل، بودجه 100 میلیون دلاری طرف پاکستانی برای اکتشاف ذخایر گاز در ساحل کراچی به جایی نرسید و این پول هنگفت هدر رفت.
یک مقام ارشد پاکستان همان زمان اعلام کرد که ذخایر گازی این کشور 9 تریلیون فوت مکعب برآورد شده است. اما واقعیت این است که پاکستان در این مدت، نه در زمینه اکتشاف و نه در بخش استخراج، نتوانسته در رقابت با هندوستان کار خاصی انجام دهد.
هندوستان توانست تحقیقات فنی در بیش از دویست بلوک نفتی را به فرجام برساند، اما پاکستان به نتیجه روشنی نرسید و مناقصه 18 بلوک نفت و گاز، با استقبال سرد شرکت‌های بین‌المللی مواجه شد.
مصدق مالک، وزیر نفت پاکستان، به اعضای یک کمیته پارلمانی خبر داد: هیچکدام از شرکت‌های بین‌المللی علاقه‌ای به اکتشاف نفت و گاز فراساحلی در پاکستان ندارند و شرکت‌های فعال نیز عمدتاً درصدد خروج هستند.
این مسئله به موضوع ناتوانی در تامین امنیت و ریسک مالی مربوط می‌شود. زیرا در مناطقی که شرکت‌ها به دنبال نفت و گاز هستند، مبالغ قابل توجهی برای حفظ امنیت کارکنان و دارایی‌های شرکت مورد نیاز است. اما آنان حاضر نیستند زیر بار چنین ریسکی بروند و دولت پاکستان نیز نمی‌تواند به تعهدات حفاظتی خود عمل کند.
کشته شدن پنج مهندس چینی در یک حمله انتحاری در شمال غرب پاکستان، تنها یکی از نمونه‌های متعدد ناامنی در بازار پروژه‌های بزرگ پاکستان بوده است.
در جنوب غربی پاکستان نیز به مجتمع اداره بندر گوادر حمله کرده و بخش قابل توجهی از دارایی‌های چین در این تاسیسات از بین رفت.
این شواهد نشان می‌دهد که میادین نفت و گاز پاکستان، برای کنشگران و رقبای بزرگ جهانی لقمه چرب و جذابی نیستند و ترکیه نیز به همین دلیل وارد شده است.
گفته می‌شود در چند سال گذشته، همکاری بین سرویس‌های امنیتی ترکیه و پاکستان به اوج رسیده و در زمینه صنایع دفاعی نیز توافقاتی انجام شده که بخش مهمی از آن که مرتبط با بالگردهای نظامی و پهپادها است، مسکوت و محرمانه مانده است.
